کفتار راهراه گونهای از خانواده کفتارها است که در شمال و شرق آفریقا، قفقاز، آسیای میانه، غرب آسیا و جنوب آسیا زندگی می کند. کفتار راهراه تنها کفتاری است که در خارج از آفریقا به طور طبیعی زندگی میکند.
این حیوان با توجه به کاهش جمعیت جهانیش به کمتر از ده هزار کفتار بالغ، و کاهش جمعیت طعمههایش در درجه حفاظتی در مرز تهدید قرار گرفتهاست. کفتار راهراه در وهله اول لاشهخوار است اما برخی از آنها به شکار نیز میپردازند. این حیوان تکهمسر است و نر و ماده هر دو در پرورش توله ها مشارکت دارند.
کفتار راهراه حیوانی شبگرد است و فقط در تاریکی کامل خود را آفتابی میکند و قبل از طلوع خورشید هم به پناهگاهش باز میگردد. این جانور هنگام مواجهه با حمله ممکن است خود را به مردن بزند و به همین جهت به ترسویی مشهور است با این حال مشاهده شده که در مقابل درندگان بزرگتر از خود همچون پلنگ بر سر طعمه و غذا درگیر شده و از خود دفاع کردهاست.
این حیوان یک گوشتخوار متوسطجثه با سری نسبتاً بزرگ است که قسمت جلویی بدنش بسیار پدرقدرتتر از قسمت پایانی آن است. پاهایی بلند با چهار انگشت در هر پا دارد. وزن آن حدود ۳۵ تا ۴۵ کیلوگرم است. موهای بلندی دارد که در تابستان کوتاهتر از زمستان است. رنگ آنها در بغل، پاها، و پشت سفید-خاکستری مایل به قهوهای کمرنگ با نوارهای متقاطع سیاه است. این نوارهای سیاه در زمان خشم یا ترس حیوان در قسمت گردن و پشت سیخسیخ شده و ظاهری بزرگتر و ترسناکتر به حیوان میبخشند. دم آنها حدود ۴۰ سانتیمتر طول دارد و به رنگ سیاه و خاکستری است و در برخوردهای اجتماعی با کفتارهای دیگر شَق میشود. نرها و مادهها ظاهری شبیه به هم دارند هرچند نرها کمی بزرگترند. با این که از نظر ظاهری تا حدی به سگها شباهت دارند اما از نظر روابط تکاملی به گربهسانان نزدیکترند.
کفتار راهراه معمولاً در غارهای طبیعی کنام دارد که معمولاً آنها را بزرگتر میکند بهطوریکه گاهی از چند قسمت تشکیل میشود. در صورتی که غار طبیعی در محیط پیدا نشود، پناهگاه حیوانات دیگری چون گورکن و تشی را اشغال میکند. با توجه به اینکه کفتارها غذای خود را در لانهشان جمع میکنند، لانههای کفتارها ارزش باستانشناسی زیادی دارد و بسیاری از اوقات نشانههایی از حیات وحش حاضر در محل در دورههای زندگی انسان در یک منطقه را در آنها میتوان مشاهده کرد.
کفتار راهراه همهچیزخوار است اما مهمترین قابلیت آن شکستن استخوانهای بزرگ برای بیرون کشیدن مغز استخوان است. بیشتر به عنوان لاشهخوار شناخته میشوند و از طعمههای گوشتخواران بزرگتر یا لاشه حیوانات اهلی و وحشی مرده تغذیه میکنند، در عین حال قابلیت شکار حیوانات کوچک مثل لاکپشت، جوجه تیغی، و خرگوش را هم دارند و گاهی از حشرات هم تغذیه میکنند. گاه دیده شده که آنها به حیوانات بزرگتر زخمی به ویژه دامهای جوان اهلی حملهور شده و آن را شکار کردهاند. در نواحی ساحلی از بیمهرگان دریایی هم تغذیه میکنند و لاشه آبزیان مردهٔ به ساحل نشسته را هم میخورند. کفتار راهراه همچنین بخش قابل توجهی از جیره غذایی خود را به گیاهان اختصاص میدهد و مشتاق محصولات کشاورزی به ویژه خرما، صیفیجات و میوهها است. معروف است که کفتارها گورهای کمعمق را هم برای خوردن اجساد باز میکنند و مدارکی هم در این زمینه وجود دارد و استخوانهای انسان در لانههای آنها پیدا شدهاست.
در بسیاری از مناطق مردم از کفتارها میترسند هرچند مدارک قابل اعتماد ناچیزی از حمله آنها به انسان موجود است، با این حال در ادبیات محلی داستانهای زیادی در مورد کشتن انسانها توسط کفتار به چشم میخورد. اما در حقیقت کفتارها عموماً از تماس با انسان میترسند و حتی در مواقعی که مورد حمله قرار گرفته باشند به ندرت دیده شده که برای گاز گرفتن مهاجم تلاش کنند. هرینگتون گزارش داده که زمانی در شرق ایران یکی از تفریحات رایج شکار کفتار با دست خالی بوده؛ به این صورت که چند مرد به غار کفتارها رفته و پس از یک درگیری مختصر که شامل غرشهای متقابل مردان و کفتارها میشده، کفتارها طنابپیچ در اختیار شکارچیان قرار میگرفتهاند.
کفتار راهراه همچنین گاه رامشده و به عنوان حیوان خانگی نگهداری میشود. در مصر باستان از آنها برای شکار حیوانات دیگر هم استفاده میشد. آزبرن و هلمی از خوردن گوشت کفتار در شبهجزیره عربستان و شمال آفریقا تا زمان حاضر خبر دادهاند و اعضای مختلف بدن آنها هم به عنوان طلسم و درمانهای پزشکی قدیمی استفاده میشدهاست.
امروزه تهدید اصلی علیه کفتارها تصادفات جادهای است چرا که آنها شبهنگام برای خوردن کشتههای تصادفات جادهای به خیابان میآیند، تیراندازی و مسمومسازی آنها و همچنین مصرف زبالههای حاوی مواد شیمیایی سمی از دیگر خطرات موجود بر سر راه این حیوان است.
زیستگاه[ویرایش]
کفتارهای راهراه در شمال آفریقا و جنوب غرب آسیا زندگی میکنند این در حالیست که هر سه نوع کفتار دیگر یعنی کفتار خالدار، کفتار قهوهای و کفتار گرگ خاکی فقط بومی آفریقا هستند. محدوده زیستگاهی کفتارهای راهراه در آسیا از شبهجزیره عربستان به سوی ایران، افغانستان، بلوچستان و از آسیای صغیر به سوی جنوب آسیای میانه امتداد پیدا میکند. در ایران در بخشهای مختلف کشور دیده میشوند اما در مجموع در سواحل خلیج فارس جمعیت بیشتری دارند و در بخشهای شمالی کشور کمتر دیده میشوند.
در دورههای ماقبل تاریخ کفتار خالدار نیز در خاورمیانه و بخشهای دیگر اوراسیا زندگی می کرد که نسل آن امروزه در این مناطق منقرض و به آفریقا محدود شدهاست. از حدود ۳میلیون سال پیش تا نیم میلیون سال پیش یک گونه بسیار بزرگتر و اکنون منقرض شده کفتار با نام علمی Pachycrocuta brevirostris هم از گوشتخواران عظیمالجثه اوراسیا بود.
تاریخ طبیعی این حیوان در ایران مطالعه نشده و هر چه دربارهٔ کفتارهای راهراه آسیایی دانسته است از تحقیقات در مورد کفتارهای اسرائیلی و شوروی است.
روابط با شکارچیان دیگر[ویرایش]
کفتارهای راهراه رقیب گرگ خاکستری در اسرائیل و آسیای میانه محسوب میشوند. در آسیای میانه بیشتر جیرهٔ غذایی کفتارها از لاشههای شکارهای گرگ تأمین میشود. در نبردهای یک بر یک کفتار راهراه بر گرگ برتری دارد اما گرگها به طور جمعی میتوانند کفتار را از لاشهاش برانند. هر دو حیوان در موارد اتفاقی کنام خود را با دیگری تفسیم میکنند. روباههای قرمز هم ممکن است بر سر لاشههای بزرگ با کفتارها رقابت کنند. روباهها ممکن است به کفتار برای دسترسی به قسمتهای بازنشده لاشه راه بدهند چرا که دندانهای پرقدرت کفتار توان بازکردن گوشتهایی را دارد که برای روباه بسیار دشوار است. روباهها با استفاده از اندازه کوچک و چابکی بالای خود میتوانند مزاحم کفتارها شده و خود را از حملات او دور نگه دارند. گاهی اوقات وقتی حتی غذایی در کار نیست روباهها به آزار کفتارها اقدام میکنند و برخی از آنها نیز جان خود را در این راه از دست میدهند
ارسال نظر برای این مطلب
اطلاعات کاربری
نویسندگان
آمار سایت